زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه
 

وسوسه‌های شیطان (قرآن)





شیطان با القای وسوسه در قلب انسان، او را گمراه و منحرف می‌کند. در این مقاله آیات مرتبط با وسوسه‌های شیطان معرفی می‌شوند.


۱ - عامل وسوسه‌ی شیطان



شیطان، عامل وسوسه و اغواگرى:
۱. وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ‌ ....
۲. وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ.
۳. وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ‌ ....
۴. مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ‌ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ‌ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ.

۲ - تلاش شیطان برای وسوسه



تلاش شياطين براى القاى وسوسه‌هاى پنهانى خود، در قلب آدميان:
مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ‌ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ‌ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ.

۳ - توانایی تشخیص وسوسه شیطان



توانايى اهل تقوا، بر تشخيص وسوسه‌هاى شيطان، پس از یاد خدا:
إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ.
امام ‌خمینی در آثار اخلاقی خود به راه‌های وسوسه شیطان و نفوذ آن اشاره کرده است و تاکید بر ضرورت شناخت و راه‌های نفوذ شیطان و وسوسه‌های او دارد و بر این باور است که انسان با عدم آگاهی از شیطان و نقشه‌های او، در دام وی می‌افتد و از سعادت ابدی محروم می‌ماند و درنهایت به شقاوت ابدی گرفتار می‌شود. امام‌ خمینی با دقیق و پیچیده دانستن راه‌های نفوذ و وسوسه‌های شیطان، دوستی دنیا، ظواهر آن، و حب نفس را از اموری می‌داند که موجب سیطره شیطان بر انسان ازبین‌رفتن ایمان انسان می‌شود. به اعتقاد امام‌ خمینی ابتلای انسان به آلودگی‌های روحی، مانند حب دنیا و شئون آن، انانیت و خودخواهی، موجب سقوط از مقام قرب پروردگار و سلطه شیطان بر اعضا و جوارح او می‌شود. به باور امام‌ خمینی وسوسه‌ها و القائات شیطانی که از راه‌های نفوذ شیطان است منشا تخیلات باطله و اوهام خبیثه است، به‌گونه‌ای که عزم و اراده انسان تابع آنها می‌شود و تمام اعمال قلبی و جوارحی او از سنخ اعمال شیطانی می‌گردد. همچنین امام‌ خمینی غوطه‌ور شدن در دنیا و هوس‌های دنیوی و توجه به عالم طبیعت را سبب القائات شیطانی بر نفس آدمی می‌داند. امام‌ خمینی یاس و ناامیدی را از جنود شیطان و غرور را از دام‌های شیطان معرفی می‌کند. به اعتقاد امام‌ خمینی وسوسه‌های شیطان و نفوذ سلطه شیطان، دفعی و یکباره نیست بلکه شیطان به‌تدریج انسان را به گمراهی می‌کشاند و با آمیختن حق و باطل، افراد را به‌عنوان اطاعت الهی فریب می‌دهد؛ لذا ازآنجاکه گستره وسوسه‌های شیطان تا آخر عمر ادامه دارد، لازم است همیشه انسان مراقب وسوسه‌ها و حیله‌های او باشد.
[۲۲] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۵۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۴ - روش برطرف ساختن وسوسه در جنگ بدر



برطرف ساختن وسوسه‌هاى پليد شيطان از دل مسلمانان، از اهداف نزول باران در آستانه جنگ بدر:
إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى‌ قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.مقصود از «رجز»، وسوسه‌هاى شيطان است كه براى مسلمانان بر اثر جنابت و نبود آب، حاصل و با نزول باران برطرف شد.

۵ - آثار وسوسه‌هاى شيطان‌




۵.۱ - استدراج‌


گرفتارى کافران به وسوسه‌ها و تحريكات شيطان، سبب استدراج و رها شدنشان، در کفر و گمراهی:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا فَلا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا.

۵.۲ - امتحان‌


وسوسه‌هاى شيطان، سبب امتحان بيماردلان و سنگ‌دلان:
لِيَجْعَلَ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقاقٍ بَعِيدٍ.

۵.۳ - فساد


فسادانگيزى شيطان بين یوسف علیه‌السلام و برادرانش، با وسوسه‌هاى خود:
... مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطانُ بَيْنِي وَ بَيْنَ إِخْوَتِي‌ ... «نزغ» وارد شدن در كارى براى افساد آن است.

۶ - زمينه وسوسه‌هاى شيطان‌




۶.۱ - دشمنى‌


دشمنی شیطان با انسانها، زمينه نفوذ و تلاش وى، براى وسوسه ميان آنان:
... إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبِيناً.

۶.۲ - رنج‌


رنجها و مصيبتها، بسترى مناسب براى وسوسه‌هاى شيطان:
وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى‌ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ.

۶.۳ - فقدان آب‌


فقدان آب براى تحصيل طهارت، زمينه وسوسه شيطان:
مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ‌ ....

۶.۴ - كفر


کفرورزی، زمينه‌ساز نفوذ شيطان و وسوسه او در آدمى:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا.

۶.۵ - گفتار ناصواب‌


خارج شدن از جاده صواب در گفتار، زمينه وسوسه شيطان:
وَ قُلْ لِعِبادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ‌ ....

۷ - نجات از وسوسه‌هاى شيطان‌



عوامل مصونيّت ازوسوسه‌های شیطان عبارتند از:

۷.۱ - استعاذه‌

[۳۵] رجوع شود به مقاله استعاذه از شیطان (قرآن)


۷.۲ - ايمان‌


ایمان، عامل مصونيّت انسان از شرّ شيطان:
۱. فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ‌ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا ....
۲. إِنَّمَا النَّجْوى‌ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ‌ ....

۷.۳ - تقوا


تقوا، عامل نجات از وسوسه‌هاى شيطان:
إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ.

۷.۴ - توكّل‌


توکّل و اعتماد بر خدا، راهى براى در امان ماندن از گزند شيطان:
۱. فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ‌ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى‌ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ.
۲. إِنَّمَا النَّجْوى‌ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا ... وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ.

۷.۵ - دعا


دعا به درگاه ربوبى، براى نجات از شرّ شيطان، مايه مصونيت از شرّ او:
... قالَتْ رَبِ‌ ... سَمَّيْتُها مَرْيَمَ وَ إِنِّي أُعِيذُها بِكَ وَ ذُرِّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ‌ فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ‌ ....

۷.۶ - ذكر خدا


ياد و ذکر خدا، عامل نجات از وسوسه‌هاى شيطان:
إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ.

۸ - پانویس


 
۱. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۰.    
۲. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۹۷.    
۳. فصّلت/سوره۴۱، آیه۳۶.    
۴. ناس/سوره۱۱۴، آیات۴- ۶.    
۵. ناس/سوره۱۱۴، آیات۴- ۶.    
۶. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.    
۷. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۱۲-۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۸. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸    
۹. خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۲، ص۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۱۰. خمینی، روح الله، جهاد اکبر، ص۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
۱۱. خمینی، روح الله، جهاد اکبر، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
۱۲. خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۲، ص۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۱۳. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۴۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۴. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۵. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۷۶-۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۶. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۷۶-۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۷. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۴۰۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۸. خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۵۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۱۹. خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۲۹-۱۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۲۰. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۲۱. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۳۶۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۲۲. خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۵۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲۳. انفال/سوره۸، آیه۱۱.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۸۰۸.    
۲۵. مریم/سوره۱۹، آیه۸۳.    
۲۶. مریم/سوره۱۹، آیه۸۴.    
۲۷. حجّ/سوره۲۲، آیه۵۳.    
۲۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۰.    
۲۹. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۷۹۸، «نزغ».    
۳۰. اسراء/سوره۱۷، آیه۵۳.    
۳۱. ص/سوره۳۸، آیه۴۱.    
۳۲. انفال/سوره۸، آیه۱۱.    
۳۳. مریم/سوره۱۹، آیه۸۳.    
۳۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۵۳.    
۳۵. رجوع شود به مقاله استعاذه از شیطان (قرآن)
۳۶. نحل/سوره۱۶، آیه۹۸.    
۳۷. نحل/سوره۱۶، آیه۹۹.    
۳۸. مجادله/سوره۵۸، آیه۱۰.    
۳۹. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.    
۴۰. نحل/سوره۱۶، آیه۹۸.    
۴۱. نحل/سوره۱۶، آیه۹۹.    
۴۲. مجادله/سوره۵۸، آیه۱۰.    
۴۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۶.    
۴۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۷.    
۴۵. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.    


۹ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۸، ص۱۷۰، برگرفته از مقاله «وسوسه‌های شیطان».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.